Pracodawca ma pełne prawo oczekiwać od pracowników respektowania zakazu spożywania alkoholu w miejscu pracy oraz egzekwowania nakazu stawiania się do pracy wyłącznie w stanie trzeźwości. Jednak kwestia weryfikacji tego podczas rutynowych kontroli trzeźwości nie jest już tak oczywista i bywa dość kontrowersyjna. W jaki sposób regulują to zagadnienie przepisy prawa?
Kiedy i kto może przeprowadzić kontrolę trzeźwości w miejscu pracy?
Zgodnie ze znowelizowaną ustawą z dn. z dnia 21 maja 2021 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 2021 poz. 1119) pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników, jeśli jest to konieczne dla zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób oraz ochrony mienia pracodawcy. Możliwe jest to wtedy, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że pracownik znajduje się w stanie nietrzeźwości, przez co może istnieć ryzyko, że podczas wykonywanych przez niego obowiązków mogłyby zostać naruszone procedury BHP.
Kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona może, a wręcz ma obowiązek, niedopuszczenia do pracy pracownika, u którego podejrzewa się, że jest w stanie nietrzeźwym. Konieczne jest wówczas przeprowadzenie badania stanu trzeźwości (również na żądanie samego pracownika). Okoliczności stanowiące podstawę tej decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości. Badanie stanu trzeźwości przeprowadza organ powołany do ochrony porządku publicznego (policja). Sama kontrola trzeźwości może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracodawca może wprowadzić systematyczne kontrole stanu trzeźwości pracowników w zakładzie pracy, jednak wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. Wszelkie kwestie związane z tymi czynnościami, a więc wyznaczona grupa lub grupy pracowników objęte kontrolą trzeźwości, sposób jej przeprowadzania, organ przeprowadzający itp., powinny być ustalone w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszczeniu. Pracodawca ma obowiązek informowania pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
Nie można jednak wprowadzić badań na obecność alkoholu i narkotyków we krwi pracownika w zakresie badań okresowych. Ich cel, zgodnie z obowiązującymi przepisami, jest inny.
Badania na obecność narkotyków w miejscu pracy
Ustawodawca wprowadził też możliwość kontroli pracowników na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach. W tym przypadku obowiązują przepisy regulujące przeprowadzanie kontroli trzeźwości. Zatem jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, że pracownik jest pod wpływem środków odurzających innych niż alkohol, pracodawca także może zlecić przeprowadzenie kontroli trzeźwości. Wykonuje ją policja na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do wykonywania pracy.
